Ρινοκερίτιδα: το κίνημα-ασθένεια κατά το οποίο μετατρέπονται οι γύρω σου σε «συμπαθή» τετράποδα. Τη συναντάμε στο «Ρινόκερο», έργο του Ευγένιου Ιονέσκο γραμμένο το 1959. Με έντονη δόση χιούμορ ο συγγραφέας καταπιάνεται με το σημαντικότερο αγκάθι του 20 αιώνα.
Το 1938 ο συγγραφέας Ντενί ντε Ρουζμόν, βρέθηκε στην Νυρεμβέργη τη μέρα μιας ναζιστικής εκδήλωσης. Ήταν μαζί με το πλήθος που περίμενε τον Χίτλερ. Ο ντε Ρουζμόν είδε το κοινό να ζητωκραυγάζει με την εμφάνιση του Φύρερ και όσο προχωρούσε, τόσο πιο διάχυτη γινόταν η υστερία. Η κατάσταση γινόταν όλο και πιο έντονη και παρατήρησε ότι αυτό το κλίμα ήταν έτοιμο να τον συνεπάρει ακόμα και τον ίδιο καθώς τον «ηλέκτριζε». Τελευταία στιγμή όμως κάτι μέσα του ξύπνησε, μια εσωτερική φυσική αντίσταση, ώστε να μην ενδώσει στο παραλήρημα. Και αυτή ήταν η απαρχή του «Ρινόκερου».
Βρισκόμαστε στη Γαλλία, σε μια μικρή επαρχιώτικη πόλη, όπου κάτι ανησυχητικό παρατηρείται. Εμφανίζονται ξαφνικά σαρωτικοί στο πέρασμα τους ρινόκεροι. Όπως αποδεικνύεται, αυτά τα τετράποδα δεν «φυτρώνουν», ούτε προέρχονται από κάποια άγρια ζούγκλα. Ένας ένας οι πολίτες μετατρέπονται μέσω μιας αργής τρομακτικής διαδικασίας σε ρινόκεροι με την θέληση τους. Ενώ πολλοί αντιστέκονται αρχικά, δεν αντέχουν και ενδίδουν στην αλλαγή. Τελευταίο απόρθητο κάστρο ο Μπερανζέ, ένας εναντίων όλων είναι έτοιμος να υπερασπιστεί το τομάρι του και να μείνει αναλλοίωτος σε αυτήν την σαρωτική φρενίτιδα.
Eίμαι ο τελευταίος άνθρωπος… και μέχρι να έρθει το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Όχι δεν θα συνθηκολογήσω!… ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΣΑΝ ΚΑΙ ΣΑΣ!
Το έργο αυτό συγκαταλέγεται στο θέατρο του παραλόγου. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για θεατρικά έργα της δεκαετίας του 1940, 1950 και 1960 συγκεκριμένων θεατρικών συγγραφέων κυρίως ευρωπαίων, ενώ βασικός εκπρόσωπος αυτής της σχολής θεωρείται ο Ιονέσκο. Χαρακτήρες και καταστάσεις ξεφεύγουν από το ρεαλισμό, λόγια και πράξεις δεν συνδέονται λογικά, συχνές επαναλήψεις ή και χωρίς νόημα διάλογοι συνθέτουν την δομή του θεατρικού αυτού ρεύματος.
Ο ρεαλισμός έχει πολλές όψεις… είναι κάτι σχετικό… Διάλεξε την πραγματικότητα που ταιριάζει σε σένα και διώξε όλα τα άλλα σ’ έναν κόσμο φανταστικό. Βρες καταφύγιο στον κόσμο του παραμυθιού
Πιο επίκαιρο από ποτέ, από μία χιουμοριστική σκοπιά, το βαθιά πολιτικό αυτό έργο περιγράφει την ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει σε κάποια ομάδα. Πόσο μάλλον αν αυτή η ομάδα γίνει πλειοψηφική δίνεται το πάτημα σε όλα τα μέλη της να απελευθερώσουν ανεξέλεγκτα τα ζωώδη τους ένστικτα, που καταπιέζονται σε μία οργανωμένη-πολιτισμένη κοινωνία. Επίσης περιγράφεται η τάση ορισμένων ανθρώπων για αλλαγή, μόνο και μόνο για την ανατροπή δίχως να υπολογίζονται οι αρνητικές συνέπειες που έπονται. Οι χαρακτήρες του Ιονέσκο, με εξαίρεση τον αφελή αλλά συμπαθή Μπερανζέ, ακολουθούν το ρεύμα, υποτάσσονται τυφλά και χάνουν την κριτική τους ικανότητα ζώντας ως τετράποδα σε μία ομοιόμορφη ομάδα. Ο «ρινόκερος» ως κραυγή κατά του κομφορμισμού, έχει ερμηνευτεί από πολλούς ως έντονη κριτική του Φασισμού, του Ναζισμού και του Κουμμουνισμού που άνθισαν τον 20αιώνα.
ο καλύτερος τρόπος για να προφυλαχτείς από τον κίνδυνο είναι η σιδερένια θέληση